S.O.M.A
S.O.M.A (Διάσπαρτο Ανοιχτό Μουσείο Αττικής)
Κερατέα 6 Ιουνίου 2015
Επιμέλεια: Γιώργος Ιατρού, Χαρίκλεια Χάρη
Το S.O.M.A είναι ένα συλλογικό έργο που εξελίσσεται μέσα από τη συνεργασία του Αρχιτεκτονικού Εργαστηρίου Συμμετοχικού Σχεδιασμού NonPlan και του Πολιτιστικού Συνδέσμου Κερατέας “Χρυσή Τομή”. Είναι μία ανοιχτή διάσπαρτη δομή που στεγάζεται προσωρινά στην Κερατέα Αττικής. Έχει πιλοτικό χαρακτήρα και μπορεί να εφαρμοστεί σε τόπους με αντίστοιχα κοινωνικά και πολεοδομικά χαρακτηριστικά.
Διερευνά την έννοια των Μουσείων ως «Κοινών» και τις δυνατότητες πολιτιστικής και τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής μέσα από τη συνεργασία με την τοπική κοινωνία και τους τοπικούς συλλόγους και θεσμούς που αναζητούν συμμετοχικές απαντήσεις σε σύγχρονα ζητήματα σχεδιασμού του ελληνικού τοπίου.
Η αρχιτεκτονική και περιβαλλοντική του υποδομή προκύπτει από την επανακατοίκηση, επανάχρηση και ενεργοποίηση εγκαταλελλειμένων κτιρίων της περιοχής της Κερατέας, από την ένταξη έρημων αρχαιολογικών τόπων στην καθημερινότητα, και από την ενσωμάτωση τόπων που έχουν μία ειδική σημασία στην καθημερινότητα της τοπικής κοινότητας. Ο αρχαιολογικός τόπος του Οβριόκαστρου, αρχαιότητες παραπλεύρως οδικών δικτίων, ενσωματωμένοι αρχαίοι δομικοί λίθοι ή αρχιτεκτονικά μέλη σε τοίχους και αυλές σπιτιών, το ‘Απαρτο Κάστρο” του οδικού μπλόκου στο 45ο χλμ της Αθηνών –Λαυρίου, ο Πολιτιστικός Χώρος του Συνδέσμου “Χρυσή Τομή”, η έδρα του γυναικείου συνεταιρισμού «Μνησιμάχη», σπίτια κατοίκων, και δύο έρημα κτίρια του τοπικού σιδηροδρομικού δικτύου, συνθέτουν ένα δίκτυο τόπων, τοπίων και διαδρομών που συνιστούν το S.O.M.A.
Η μόνιμη συλλογή του περιέχει αρχαία και σύγχρονα αντικείμενα που αφηγούνται την ιστορία, τις παραδόσεις, τα τελετουργικά, τους μύθους και τις προφορικές παραδόσεις, την τέχνη, τη χειροτεχνία, την οικονομία, τις βιοπολιτικές και αισθητικές σχέσεις της περιοχής και της τοπικής κοινωνίας. Βασίζεται σε ιδιωτικές συλλογές κατοίκων της Κερατέας. Η προσωρινή συλλογή του περιέχει έργα σύγχρονης τέχνης που παρουσιάζονται σε περιοδικές εκθέσεις, σε διάλογο με τα έργα της μόνιμης συλλογής. Ο θεατής καλείται να βιώσει με όλες του τις αισθήσεις τον τόπο / τα εκθέματα: μπορεί να αγγίξει τα αντικείμενα, μπορεί να προσθέσει υλικό και πληροφορίες. Το σώμα του είναι καλοδεχούμενο να συμμετέχει στο S.O.M.A.
Στο πλαίσιο της Art-Athina 2015, στις 6 Ιουνίου, θα πραγματοποιήσουμε τα «εγκαίνια» του Διάσπαρτου Ανοιχτού Μουσείου Αττικής με μία έκθεση σύγχρονης τέχνης που εστιάζει και ερμηνεύει κάποιους από τους επιλεγμένους τόπους στην Κερατέα, Παράλληλα θα παρουσιαστούν λαογραφικά και αρχαιολογικά ευρήματα που ανήκουν σε μόνιμες συλλογές κατοίκων.
Θα παρουσιαστούν επιτόπια έργα, φωτογραφίες, σχέδια και κείμενα των Βασίλης Βασιλακάκης, Κωστής Βελώνης, Κατερίνα Βέλλιου, Βαγγέλης Γκόκας, Χρήστος Κωτσούλας (Capten), Νίκος Καζέρος, Αλέξανδρος Κιουπκιολής, Ρίκα Κριθαρά, Πάνος Μέτζος, Metoo, Ομάδα Φιλοπάππου, Κατερίνα Παπαζήση, Ελένη Πετούρη, Μαρία Σαρρή, Άγγελος Σκούρτης, Αγγελική Σβορώνου, Κώστας Τσώλης, Κατερίνα Ζαφειροπούλου.
Στο πωλητήριο του S.O.M.A θα παρουσιαστούν νέου τύπου πολιτιστικά και τουριστικά αντικείμενα από έλληνες σχεδιαστές που συμμετέχουν στον πρότζεκτ It’s all, oh so souvenir to me! (Επαναπροσδιορίζοντας το ελληνικό σουβενίρ)
Θα υλοποιήσουμε με μία σειρά συζητήσεων με στόχο να διευκρινήσουμε την ανάγκη ύπαρξης ενός Αυτοδιαχειριζόμενου Τοπικού Μουσείου που ενσωματώνει τη δυναμική του τόπου προτείνοντας νεόυς τρόπους διαχείρησης, προώθησης και διανομής πολιτιστικών προίόντωνν, και να διερευνήσουμε τρόπους υλοποίησης του μέσα από τη συνεργασία ειδικών επιστημόνων, καλλιτεχνών και της τοπικής κοινότητας.
Η πρώτη συζήτηση θα γίνει στις 6 Ιουνίου 2015 με θέμα “Αρχαιολογικοί Χώροι, Τέχνη και Καθημερινότητα”. Στη συζήτηση θα εμβαθύνουμε στην έννοια του αρχαιολογικού τόπου και τη σχέση του με το αστικό και το φυσικό τοπίο, θα αναρωτηθούμε πάλι για την τωρινή σχέση του Αττικού τοπίου με τις σύγχρονες πολεοδομικές και ιδιωτικές παρεμβάσεις, και θα εστιάσουμε στον τόπο που η τέχνη και οι καλλιτεχνικές πρακτικές λειτουργούν ως καταλύτες στην δημιουργία νέων αστικών δομών.
Συμμετέχουν οι αρχιτέκτονες Ιωσήφ Ευφραιμίδης και Γιώργος Τζιρτζιλάκης, οι αρχαιολόγοι Δέσποινα Καταπότη, Έλενα Στεφανοπούλου και Γιάννης Χαμηλάκης και ο επιμελητής εκδόσεων Θεόφιλος Τραμπούλης. Συντονισμός: Γιώργος Ιατρού, Σταμάτης Παπαθανασίου / Χρυσή Τομή και Χαρίκλεια Χάρη / NonPlan.
Η συζήτηση θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα εκδηλώσεων του Συνδέσμου Πνευματικής και Κοινωνικής Δραστηριότητας Κερατέας “Χρυσή Τομή”, στις 19:00-21:00 μμ. Λεωφόρος Αθηνών – Σουνίου 55, Κεντρική Πλατεία Καρατέας. Θα προηγηθεί ξενάγηση στην έκθεση.